 |
| (Szewnica bzówka na ścianie domu, fot. S. Czachorowski) |
Przyroda – na co dobitnie zwraca uwagę ekologia – ma charakter wspólnotowy. Nigdy i nigdzie nie jesteśmy sami. Nawet w pustelni mamy bogate życie wewnętrzne… biologiczne życie wewnętrzne. Naukowcy wyliczyli, że liczba komórek bakteryjnych, które mamy w swoim organizmie, jest większa niż liczba naszych komórek. Na szczęście komórki bakteryjne są znacznie mniejsze wielkościowo niż nasze, eukariotyczne. Korzystamy także z genów tych „obcych” organizmów. Samodzielnie byśmy nie przeżyli. Do tego dochodzą bogate relacje z innym organizmami (gatunkami), jako zależności pokarmowe, pasożytnicze, konkurencyjne, symbiotyczne itd.
Ten wstęp był potrzebny by wspomnieć o czarnym bzie. Ten krzew tak jak i inne gatunki, nie żyje w samotności. Wchodzi w rozliczne relacje (np, z grzybem uszakiem bzowym). Teraz będzie krótka opowieść o szewnicy bzówce, która swego czasu przyleciała na ścianę mojego domu. Tuż obok liczne są krzewy bzu czarnego. W Parku im. J. Korczaka, nad Łyną. Co prawda teraz te krzewy są przysypywane gruzem i ziemią budowlaną. Ale coś może ocaleje… Szewnice na to liczą.
Szewnica bzówka – Spilosoma lutea (Hufn.) jest motylem nocnym, należącym do rodziny niedźwiedziówkowatych (Artcidae). Nocnym – to znaczy, że owady dorosłe aktywne są w nocy. Zapewne trudno jest fruwać po ciemku. Ale drapieżnikom owadożernym, na przykład ptakom, też jest trudno. Nocny tryb życia motyli nocnych (jak i chruścików) to ucieczka przed drapieżnictwem. A że w przyrodzie nie ma pustki (przynajmniej zbyt długo), to i na drodze ewolucji pojawiły się nocne drapieżniki – nietoperze. Nawigują nie wzrokiem a echolokacją. I przed tymi drapieżnikami motyle nocne próbują się skryć. Dlatego ćmy (motyle nocne) są takie włochate – co widać na powyższym zdjęciu. Taka puszysta i mechata struktura tłumi dźwięki. A skoro tak, to i nietoperzom trudniej „dojrzeć” włochate motyle.
W sumie człowiek mógłby brać przykład i w podobny sposób tłumić nieznośny hałas miejski. Że ludzie mają być bardziej włochaci? Nie, nie o to chodzi. Im więcej szorstkich powierzchni, tym lepsze tłumienie dźwięków. A więc powinno być w mieście więcej niskiej i wysokiej zieleni, więcej trawników niż betonu. A tymczasem kolejny fragment parku zamienia się w parking…
Ale wróćmy do naszej bzowej opowieści i szewnicy bzówki. Nazwa sugeruje, że owad ten ma jakieś relacje z bzem. Owady dorosłe szewnicy spotkać można w lasach liściastych i mieszanych od końca maja do końca lipca. Jest gatunkiem o rozsiedleniu palearktycznym, w Polsce pospolitym. Ale to nie znaczy że widzieliście szewnicę bzówkę. W nocy śpimy, więc żyjemy obok siebie ale się mijamy. Chyba, że przyleci do światła. Ta moja także najpewniej przyleciała do lampy przy klatce schodowej. Siedziała na ścianie, myśląc że jest dobrze skryta. Skrzydła owadów dorosłych u szewnicy bzówki są koloru żółtego. Na przednim skrzydle widoczne są niewielkie, czarne i ciemnobrązowe kropki (plamki), plamki te często układają się w ukośny rząd. Na skrzydłach drugiej pary ciemne plamki są nieliczne. Rozpiętość skrzydeł wynosi 34-40 mm. Ciekawe gdzie zazwyczaj za dnia przesiaduje, bo należy przypuszczać że opisany i zilustrowany kolor skrzydeł jest maskujący.
Odwłok jest żółty (ciut ciemniejszy niż skrzydła), z rzędem ciemnych plamek z górnej strony i po bokach. Motyle dorosłe pojawiają się w końcu maja i latają do końca lipca. Oczywiście nocami, za dnia siedzą. Spotkać je można w lasach liściastych i mieszanych, w zaroślach, parkach, sadach i ogrodach. Gąsienice żerują na pokrzywie, szczawiu, babce i mniszku. Żerują także na krzewach takich jak malina właściwa i bez czarny. Od tego ostatniego motyl wziął nazwę gatunkową. Gąsienicy szewnicy jeszcze nie widziałem. Będę musiał bacznie oglądać krzewy bzu czarnego.
W Polsce występują także dwa inne gatunki szewnicy: szewnica miętówka i szewnica pokrzywnica – owady dorosłe mają skrzydła koloru białego. Szewnice swoją urodą tak mnie zauroczyły, że namalowałem je na butelkach. I myślę, że taka butelka z szewnicą bzówką znakomicie nadaje się na sok z czarnego bzu lub na nalewkę z kwiatów lub owoców bzu czarnego. Ba, nawet na wino się nadaje. Czarnobzowe oczywiście. A że – jak pisałem wyżej – gąsienice żerują także na innych roślinach, to gama trunków pasujących do tej butelki jest szeroka. Tak jak nasze relacje z innymi gatunkami.
Stanisław Czachorowski
Komentarze
Prześlij komentarz